Цыкламен — кветка радасці і натхнення

Адна з самых прыгожых раслін у нашых дамах — цыкламен. Яго далікатныя кветкі ствараюць у пакоі радасную атмасферу. Гэта асабліва прыемна, таму што цвітуць цыкламены ў асенне-зімовы перыяд, калі так мала яркіх сонечных дзён.

Корань цыкламена ўяўляе сабой пляскатую круглую клубнецыбуліну да 15 см у дыяметры з адзі­ным пунк­там росту. Пашкодзіце яе — пашко­дзіце цыбуліну. Лісце ў цык­ламена прыкаранёвае, скурыстае, сэрцападобнае, расце на чаранках да 30 см даўжынёй, цёмна-зялёнага колеру з шаравата-серабрыстым малюнкам. Арыгінальнай формы кветкі падобны да дзіўных матылькоў — пялёсткі адагнутыя і завостраныя, часам махрыстыя, і колеравая палітра неверагодна шырокая: кіпенна-белыя, ружовыя, усе адценні чыр­вонага, бардовыя і фіялетавыя. Цвіце цыкламен даўжэй за тры месяцы.

Цікава, што цыкламен сімвалізуе сонца, хаця сам лічыць за лепшае расці на паўночных вокнах. Калі чалавек гля­дзіць на расліну, яго ахоплівае радасць і натхненне, ён адчувае прыліў сіл. Цыкламен вельмі карысна мець у дамах, дзе жывуць эмацыянальныя людзі з мяккім, але зменлівым характарам, якія вельмі залежаць ад свайго настрою, ад мер­кавання навакольных — кветкі вызваляюць іх замкнутую энергію.

Глеба

Субстрат для расліны неабавязкова купляць. Яго можна згатаваць самастойна па наступных рэцэптах:

• ліставая зямля, перагной, пясок у суадносінах 2:1:1;
• ліставая зямля, перліт, пясок (2:1:1).

Часам замест перагною ці перліту выкарыстоўваюць торф, але лепш па­збягаць яго ў складзе грунту для цыкламена. Кіслотнасць субстрату не павінна перавышаць рН 7. У адваротным выпадку павышаецца рызыка развіцця захворванняў.

Глебу перад пасадкай пажадана папярэдне абеззаразіць. Для гэтага яе награваюць у печы ці апрацоўваюць слабым растворам марганцоўкі. На дно вазона ўкладаюць дрэнажны пласт з дробных камянёў (граніт, жвір, галька).

Перасадка

• лепшым для перасадкі лічыцца летні перыяд, калі цыкламен выходзіць са стану спакою;
• сігналам для перамяшчэння ў новы вазон стане з’яўленне маладых лісткоў на клубняплодах;
• нельга турбаваць расліну, якая цвіце;
• прасторныя ёмістасці не падыходзяць для перасадкі — ад клубня да сценкі вазона павінна быць не больш за 3 см;
• карані, якія разрасліся, перамяшчаюць у новы кантэйнер разам са старым земляным камяком.

Угнаенні

Для нармальнага развіцця і фарміравання бутонаў грунт неабходна насы­чаць пажыўнымі рэчывамі. Пачынаючы з перыяду нарастання ліставой масы і да з’яўлення кветак цыкламен падкорм­ліваюць раз на два тыдні мінеральным угнаеннем. Расліна добра рэагуе на арганіку. Умерана прымяняюць азотныя ўгнаенні. Іх лішак вядзе да загнівання каранёў. Пра недахоп жалеза сігналізуе пажаўценне лісця. У гэтым выпадку куст апырскваюць хелатам жалеза, а ў перыяд цвіцення ўносяць пад корань.

Празмерная падкормка азотнымі ўгнаеннямі перашкаджае цвіценню раслін. Лішак мінеральных угнаенняў у глебе дрэнна дзейнічае на цыкламен, таму пры падрыхтоўцы грунту для маладых раслін іх колькасць мінімізуюць.

У перыяд развіцця лісця цыкламена і фарміравання насення кветак пад расліну ўносяць мінеральныя ўгнаенні з мікраэлементамі. З сярэдзіны жніўня ў пажыўным растворы зніжаюць долю азотных угнаенняў, каб прадухіліць загніванне цыбуліны.

Рэгулюйце ўгнаенні ў залежнасці ад складу глебы, у якую пасаджаны цыкламен. Напрыклад, расліны, пасаджаныя ў спецыяльныя глебасумесі, не патрабуюць дадатковага ўнясення ўгнаенняў.

Асвятленне

Расліна святлолюбівая, але дрэнна пераносіць прамыя сонечныя прамяні. Ёй падыходзіць рассеянае святло ці паўцень. Аптымальна трымаць вазон на падаконніках усходніх і заходніх вокнаў. Калі ваша кватэра размешчана на паў­днёвым баку, трэба арганізаваць прыцяненне кветкі. На паўночным баку робяць дадатковае асвятленне.

Паліў

Ёсць пэўныя тонкасці і ў тым, як правільна паліваць цыкламен. Рабіць гэта можна двума спосабамі. Не рэкамендуецца, каб вада трапляла непасрэдна на клубень ці парасткі, таму паліў трэба рабіць або па краі вазона, або праз паддон:

ü рэкамендаваная тэмпература вады — на 3—4°С ніжэй за хатнюю;

ü праз гадзіну пасля паліву зліваюць лішнюю вільгаць з паддона, каб не загнівалі карані;

ü калі цыкламен адцвіў, праводзіць паліў трэба радзей;

ü летам лісце жаўцее і сохне, а клубень агаляецца — у гэты час паліў скарачаюць да мінімуму.

Вільготнасць паветра

Усе цыкламены любяць вільготнае паветра. Забяспечыць высокую вільготнасць у хатніх умовах няпроста, асабліва ў зімовы ацяпляльны перыяд, таму кветку рэкамендуецца паставіць у паддон з керамзітам ці торфам, які пастаянна робяць вільготным. Апырскваць лісты і кветкі нельга. Можна ўвільгатняць паветра ў памяшканні, але ні ў якім разе не апырскваць саму кветку.

Размнажэнне

Размнажаць цыкламен можна вегетатыўным і насенным спосабамі. Вегетатыўным карыстаюцца толькі ў перыяд спакою расліны. Для гэтага:

1. клубень дастаюць з грунту і прасушваюць;
2. разразаюць на часткі так, каб кожная мела карэньчыкі і пупышку з лісткамі;
3. зрэзы апрацоўваюць драўнінным вугалем і даюць падсохнуць;
4. праз два-тры дні пасадачны матэрыял можна высаджваць у вазоны.

Догляд зімой

Перыяд актыўнага цвіцення цыкламенаў пачынаецца зімой. У гэтыя месяцы ёсць свае асаблівасці догляду расліны:

• тэмпература памяшкання не павінна перавышаць +20°С, інакш цыкламен пачне скідваць лісце і раней увойдзе ў перыяд спакою;
• першы раз угнаенні ўносяць, калі вышыня кветаноса з бутонам дасягае 10 см, падкормку паўтараюць яшчэ раз праз тыдзень. У якасці ўгнаення выкарыстоўваюць 0,01-працэнтны раствор гіберэліну, ім апырскваюць лісты.

Цвіценне і перыяд спакою

Пры недастатковым паліве і неналежным узроўні вільготнасці паветра ў памяшканні цыкламен наўрад ці парадуе вас цвіценнем. Не цвіце расліна і ў вельмі цёплым памяшканні, асабліва калі да такой тэмпературы не прывыкла. Праўда, часам цыкламен прывыкае да высокай тэмпературы і, калі ўсе астатнія ўмовы выконваюцца, у рэшце рэшт пачынае цвісці.

Калі цвіценне завяршаецца, у кветкі паступова жаўцее лісце — цыкламен рыхтуецца да перыяду спакою. Жоўтыя лісты лепш выдаляць, але не абразаць, а выкручваць да той пары, пакуль яны не аддзеляцца ад цыбуліны. Паліў паступова скарачаюць і толькі зрэдку паліваюць клубень, які адпачывае ў зямлі. Цыкламен трэба пераставіць у зацененае месца да таго часу, пакуль у расліны зноў не з’явяцца прыметы жыцця.

Хваробы і шкоднікі

Лісты, якія жаўцеюць і вянуць, мо­гуць з’яўляцца, калі расліне вельмі горача ці паветра ў памяшканні занадта сухое. Іншая прычына — яркае сонечнае святло. Таксама гэта можа адбывацца па прычыне недастатковага паліву.

Калі лісты і кветаносы загніваюць, хутчэй за ўсё, прычына — пераўвільгатненне глебы і пападанне вады на верхнюю частку клубня.

Калі цыкламен хутка адцвітае, зна­чыць ён знаходзіцца ў вельмі гарачых умовах і яму не хапае пажыўных рэчываў. Неабходна перанесці яго ў халаднаватае месца і рэгулярна ўносіць угнаенне.

Цыкламен можа пашкоджвацца рознымі відамі гнілі, а таксама наступнымі шкоднікамі: цыкламенавы клешчык, трыпсы, тля. Пра наяўнасць шкоднікаў гаворыць з’яўленне дробных дэфармаваных лістоў.

Люцына ГАПОНІК,
настаўніца хіміі і біялогіі Раціцкай сярэдняй школы,
педагог дадатковай адукацыі Гродзенскага раённага ЦТДіМ.
Фота аўтара.