Не трэба трымаць сонечны ўдар

Лета, сонца, мора, адпачынак і… сонечны ўдар. Як бы сумна гэта ні гучала, але ніколі не варта цалкам расслабляцца і забываць пра сваё здароўе.

Пры высокай тэмпературы паветра арганізм пераграваецца і траціць здольнасць падтрымліваць нармальную тэмпературу цела. Гэта можа адбыцца дзе заўгодна: на пляжы, на рабоце, у машыне. Для цеплавога ўдару не патрэбны прамыя сонечныя промні, бывае дастаткова залішне шчыльнага адзення ці фізічных нагрузак.

Сонечны ўдар — гэта разнастайнасць цеплавога, ён здараецца пад уздзеяннем прамых сонечных промняў. Часцей за ўсё сонечны ўдар суправа-джаецца сонечнымі апёкамі, што ўзмацняе стан пацярпелага.Першыя сімптомы перагрэву на сонцы — галаўны боль, галавакружэнне, млоснасць — могуць прыйсці нечакана і добра сапсаваць вам настрой і адпачынак на пляжы. Моцна перагрэцца можна падчас нечаканага сну на сонцы. Пераграванне звычайна суправаджаецца высокай тэмпературай, праймаюць дрыжыкі і пачынаецца рвота. Часам усё гэта заканчваецца моцнымі сутаргамі і вядзе да хуткай страты прытомнасці. Так праяўляецца цеплавы ўдар — цяжкі паталагічны стан з-за агульнага перагрэву, які выклікаецца адначасова цеплавым і ўльтрафіялетавым сонечным выпраменьваннем.

Ахвярамі спякотнага сонца на пляжы часцей за ўсё становяцца дзеці і неўмеркаваныя аматары піва і іншых спіртных напіткаў, тыя, хто ці яшчэ не ўмее ці забывае кантраляваць свой стан. На аматараў выпіць піўка на пляжы прыпадае і большая частка лятальных выпадкаў. Спірт расшырае крывяносныя сасуды, што садзейнічае большай рэакцыі арганізма на цяпло і ўльтрафіялет.

Зразумела, што ў першую чаргу пацярпелага трэба перавесці ў халаднаватае месца, але не ўсе ведаюць, што рабіць далей. Пры першых сімптомах сонечнага ўдару трэба аказаць першую даўрачэбную дапамогу. Нельга забываць, што пасля гэтага лепш адразу выклікаць хуткую дапамогу, бо звычайнаму чалавеку складана меркаваць аб ступені цяжкасці стану пацярпелага, асабліва калі гэта пажылы чалавек ці дзіця.

Першая дапамога пры сонечным (цеплавым) удары:

— перавесці ці перанесці пацярпелага ў цень ці халаднаватае памяшканне (прасторнае, без натоўпу людзей);

— пацярпелага абавязкова пакласці;

— ногі трэба прыўзняць, падклаўшы пад зону шчыкалатак любыя рэчы (напрыклад, сумку);

— расшпіліць адзенне на шыі і грудзях, а таксама рэмень; калі адзенне сінтэтычнае ці са шчыльнай тканіны, яго лепш зняць зусім;

— напаіць пацярпелага падсалоджанай вадой з дабаўленнем на кончыку чайнай лыжкі солі, мінеральнай ці хаця б простай халаднаватай вадой;

— змачыць твар халоднай вадой;

— намачыць любую тканіну халоднай вадой і папляскаць па грудзях;

— прыкласці халодны кампрэс (ці бутэльку з халоднай вадой, кавалачкі лёду) да галавы (на лоб і пад патыліцу);

— абмахваць пацярпелага веерам ці газетай;

— ачысціць дыхальныя шляхі ад рвотных мас;

— цела абгарнуць мокрай прасціной ці апырскаць халоднай вадой;

— даць панюхаць з ваткі нашатырнага спірту ці 10% раствору аміяку (пры страце прытомнасці);

— зрабіць штучнае дыханне і масаж сэрца (да з’яўлення прытомнасці, аднаўлення сардэчнай дзейнасці (арыентавацца па пульсе).

Пасля цеплавога і сонечнага ўдару ў чалавека могуць ацякаць ногі і рукі, можа з’явіцца сверб і высокая тэмпература. Першыя сімптомы знікаюць, як правіла, праз некалькі гадзін, і стан чалавека прыходзіць у норму.

Пасля перанесенага сонечнага ўдару ўрачы рэкамендуюць пасцельны рэжым на працягу некалькіх дзён. Гэты час будзе затрачаны арганізмам на аднаўленне дзейнасці нервовай сістэмы, цыркуляцыі крыві, шэрага біяхімічных рэакцый. Не варта грэбаваць гэтай рэкамендацыяй, інакш рызыка паўторнага падобнага стану толькі павялічваецца.

Пасля сонечнага ўдару пажадана некалькі дзён не паказвацца на спякоту і ў будучыні прымаць сонечныя ванны ў разумнай колькасці, захоўваючы індывідуальную меру.

Валянціна ЦЯРЭШКА,
урач-гігіеніст Мінскага абласнога цэнтра гігіены,
эпідэміялогіі і грамадскага здароўя.