У свеце ўсё цыклічна: летам нам хочацца лёгкай прахалоды і мора, вясной — абнаўлення і зялёнага салату з маладой агародніны, зімой — свята, падарункаў і абавязкова глінтвейну з духмяным пячэннем.
Восень — гэта спакой, кубачак духмянай гарбаты і няспешная яда ў асяроддзі сям’і. Гэта час, калі мая цяга да знаходжання ў родных сценах рэзка ўзрастае. У непагадзь міжсезоння так прыемна быць дома, што, здаецца, нічога больш у гэтым жыцці ўжо і не патрэбна. Дастаць шарсцяны плед у клетку, зварыць сабе аксамітавую каву, разгарнуць кнігу і забыцца пра ўсё — вось яно — маё асенняе шчасце, абсалютнае і невыкараняльнае. А калі яшчэ і ежу па любімых рэцэптах згатаваць!
Восенню дома добра як ніколі. Гэтае добраахвотнае зняволенне быццам адкрывае новыя шляхі ўглыб сябе і сваіх думак, а адчуванне ўтульнасці нарастае пад уплывам дажджавых кропель, якія маркотна сцякаюць па знешнім баку акна. Нават нягледзячы на тое, што ты нікуды надоўга не адлучаўся, цябе не пакідае пачуццё, з якім звычайна вяртаюцца дадому з працяглага і ўжо надакучлівага падарожжа. Кожная дэталь — штора ў гасцінай, прыадкрытая шуфляда камп’ютарнага стала, дыванок каля канапы, нядбайна кінуты на крэсла пульт, правады, якія тырчаць з-пад тумбы, — усё здаецца да такой ступені мілым, што выклікае прыступ пяшчоты. Час запавольваецца, я гатова проста сядзець і сузіраць гэтыя звыклыя, статычныя банальнасці сваёй нічым не адметнай кватэры.
Асенняя ежа схіляе да асэнсавання і адзіноты. Прадуктовы запас таксама адыгрывае не апошнюю ролю. Шчодрыя восеньскія дары з іх амаль што візантыйскімі фарбамі могуць спакусіць на кулінарны подзвіг нават тых, хто заходзіць на кухню толькі наліць сабе гарбаты.
Рубінава-бурштынна-пурпуровыя россыпы абуджаюць у людзях старажытныя інстынкты. І вось ужо чалавек, які лічыў сябе да гэтага часу далёкім ад кулінарыі, з асалодай закручвае на кухні слоікі з леча і памідорамі, смажыць шакшуку і запякае баклажаны.
Словам, восень расчыняе перад намі кулінарна-гастранамічныя дзверы так шырока, што шансаў прайсці міма практычна не застаецца. Не ведаю, як вам, а мне шукаць сэнс жыцця значна лягчэй не толькі ў цяпле і ўтульнасці, але і ў сытасці. Таму давайце прыступім да справы і згатуем сапраўдны шыкоўны асенні абед, які захаваў цеплыню мінулага лета.
Аксамітавая кава
(На літр напітку, мацунак і салодкасць напітку вы падбіраеце на свой густ.)
2 сталовыя лыжкі растваральнай кавы,
1 сталовая лыжка молатай,
2—3 гарошыны чорнага перцу,
2 сталовыя лыжкі гарэлкі,
цукар на смак.
Дабаўляем усе інгрэдыенты, акрамя гарэлкі, у 800 мл малака, даліваем 200 мл вады і даём закіпець. Закіпела?
Дабаўляем гарэлку і даём крыху астыць. П’ём.
Запечаная свініна з гарчычнай скарыначкай
Нам трэба (на 4 порцыі):
1 кг мякаці свініны;
1 яечны жаўток;
1/2 ч.л. молатага імбіру;
соль на смак;
зярністая гарчыца;
1 ст.л. мёду;
2 зубкі часнаку;
3 ст.л. вермуту.
У працэсе:
- Мяса абмыць, абсушыць сурвэткай.
- Часнок абабраць і нарэзаць скрылікамі. Зрабіць у мясе невялікія адтуліны і нашпігаваць кавалачкамі часнаку, нацерці соллю і перцам.
- Мяса згарнуць у цэлы кавалак і перавязаць харчовай ніткай.
- Змяшаць гарчыцу, мёд і яечны жаўток. Пасаліць, паперчыць.
- Нагрэць духоўку да 200°С.
- Мяса вылажыць на глыбокую бляху, пры дапамозе кулінарнага пэндзля пакрыць мяса мядова-гарчычнай сумессю.
- Паставіць запякаць у духоўку.
- Праз 20 хвілін паліць мяса 3 ст.л. вермуту.
- Запякаць на працягу 40 хвілін, перыядычна паліваючы сокам, які ўтвараецца.
- Дастаць з духоўкі, зняць нітку і падаваць, парэзаўшы на кавалкі і паліўшы журавінавым соусам.
- На гарнір падаць смажаную долькамі бульбу і агародніну.
Такое мяса смачнае ў гарачым і ў халодным выглядзе.
Журавінавы соус
Нам трэба:
300 г журавін;
3 ст.л. цукру;
1 ч.л. мукі.
У працэсе:
- 200 г журавін заліць у сатэйніку 100 мл гарачай вады, дадаць цукар, патушыць да поўнага растварэння цукру.
- Паціснуць журавіны лыжкай, працадзіць.
- Дадаць у соус муку і старанна перамяшаць, каб не засталося камячкоў.
- Дадаць астатнія цэлыя журавіны, праварыць 3 хвіліны.
Падаваць да мяса ў гарачым ці халодным выглядзе.
Бульба, запечаная долькамі
Нам трэба (на 4 порцыі):
12 бульбін;
соль, перац;
2 ст.л. курынага тлушчу.
У працэсе:
- Бульбу памыць, абабраць.
- Нарэзаць долькамі.
- Пакласці бульбу ў каструлю, заліць вадой, паставіць на агонь.
- Пасля закіпання пасаліць, накрыць накрыўкай, зменшыць агонь і варыць 5 хвілін.
- Зняць каструлю з агню, зліць усю ваду, у якой варылася бульба.
- Каструлю з бульбай, не здымаючы накрыўкі, пару разоў страсянуць, каб бульба злёгку пабілася аб сценкі каструлі.
- Духоўку разагрэць да 180°С. Бляху заслаць фольгай ці паперай для выпечкі.
- На блясе распусціць 2 ст.л. курынага тлушчу.
- Вылажыць бульбу на разагрэтую бляху з тлушчам.
- Запякаць да з’яўлення румянай скарыначкі, перыядычна пераварочваючы долькі бульбы.
Салат з квашанай капусты
Рэгулярнае ўжыванне квашанай капусты на працягу асенне-зімова-вясенняга перыяду зніжае ўзровень халестэрыну і цукру ў крыві, паляпшае зрок, работу страўнікава-кішачнага тракту, работу крывятворнай, сардэчна-сасудзістай і нервовай сістэм, нармалізуе тлушчавы абмен, выводзіць з арганізма таксіны і іншыя шкодныя рэчывы.
Нам трэба (на 4 порцыі):
500 г квашанай капусты;
100 г сцябла сельдэрэю;
4 ст.л. свежых журавін;
1 свежы яблык;
2 ст.л. алею;
1 ч.л. цукру;
пучок зялёнай цыбулі;
пучок зялёнай пятрушкі.
У працэсе:
- Сельдэрэй вымыць, парэзаць наўскасяк кавалачкамі таўшчынёй 0,5 см.
- Яблык памыць, разрэзаць на чвэрткі, выдаліць асяродак. Нарэзаць тонкімі скрылікамі.
- Журавіны перабраць, старанна прамыць у друшляку. Вылажыць ягады на папяровую сурвэтку і абсушыць.
- Зялёную цыбулю і пятрушку старанна прамыць і здрабніць.
- Лыжкай размяць 1 ст.л. журавін, акуратна зліць сок. Змяшаць яго з алеем, дадаць цукар.
- Перамяшаць капусту з сельдэрэем, яблыкам, дадаць журавіны і здробненую зеляніну.
- Заправіць салат алеем з журавінавым сокам.
Пірог з яблыкамі
Нам трэба:
1 шклянка мукі;
1/2 пачка сметанковага масла;
1/3 шклянкі цукру;
2 яйкі;
сода на кончыку нажа, пагашаная лімонным сокам;
соль;
2—3 ст. лыжкі паніровачных сухароў.
У працэсе:
Жаўткі аддзяліць ад бялкоў і ўзбіць з цукрам, дадаць размякчанае сметанковае масла, соду, соль, муку, акуратна перамяшаць, замясіць цеста.
Змазаць патэльню маслам і абсыпаць паніровачнымі сухарамі. Вылажыць цеста на патэльню роўна з борцікамі. Паставіць у папярэдне разагрэтую духоўку і падрумяніць.
З яблыкаў выдаліць асяродак, нарэзаць долькамі і вылажыць на цеста. Бялкі ўзбіць з цукрам і выліць на яблыкі. Запякаць хвілін 10—15.
Кісель гарбузовы
Нам трэба:
500 г гарбуза;
2 грушы;
сок 1/2 лімона;
2/3 шклянкі цукру (можна больш);
4 ст. лыжкі бульбянога крухмалу;
1,5 літра вады.
У працэсе:
Гарбуз нарэзаць дробна, грушы — невялікімі кавалачкамі, апусціць у кіпень і варыць да мяккасці. Дастаць гарбуз і грушы з вады, працерці праз сіта. Зноў пакласці ў адвар, дадаць сок лімона і цукар. Узяць крыху адвару, астудзіць і развесці ў ім крухмал (можна развесці ў кіпячонай вадзе). Акуратна ўліць у асноўны адвар, перамяшаць.
Таша ЛАПАЦЕНКА,
гастранамічны аглядальнік, партнёр і дарадца
Гільдыі шэф-кухараў Беларусі, член Асацыяцыі
рэстаранна-гастранамічных аглядальнікаў Расіі.